Σκλήρυνση κατά πλάκας: ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις και ο ρόλος του νοσηλευτή.

Abstract

Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια φλεγμονώδης, απομυελινωτική νόσος, που επηρεάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα, με επιπτώσεις κυρίως στην κινητικότητα. Οι ψυχολογικές διαταραχές στη σκλήρυνση κατά πλάκας είναι πολλές. Οι σημαντικότερες και συχνότερες είναι η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές. Οι ψυχολογικές αυτές διαταραχές αγγίζουν πάνω από το 50% των ασθενών. Θα πρέπει να πούμε ότι, σε πολλές περιπτώσεις, δεν διαγιγνώσκονται –κυρίως η κατάθλιψη– και κατά συνέπεια δεν αντιμετωπίζονται, επηρεάζοντας έτσι τη λειτουργικότητα, τη συμμόρφωση στη θεραπεία και την ποιότητα ζωής ασθενούς και οικογένειας. Η ανακοίνωση της νόσου αποτελεί γεγονός ιδιαίτερα σοκαριστικό. Ασθενείς και οικογένεια θεωρούν ανυπέρβλητες τις δυσκολίες, οι ελπίδες, τα όνειρά τους, οι στόχοι τους για το μέλλον καταρρέουν, όπως καταρρέουν και οι ίδιοι. Αυθόρμητα ερωτήματα έρχονται στο μυαλό, όπως: Γιατί σε μένα; Τι θα γίνει σήμερα; Τι θα γίνει σε έναν μήνα; Τι θα γίνει σε 5 χρόνια; Σε ποιον θα το πούμε και σε ποιον όχι; Ασθενείς και συγγενείς βιώνουν αισθήματα πένθους για την απώλεια της υγείας, όπως άρνηση, θυμό, απόσυρση, επιθετικότητα. Στη συνέχεια, τα αισθήματα αυτά, με την ανάλογη ψυχολογική καθοδήγηση, δίνουν τη θέση τους στο αίσθημα της αποδοχής, της συμφιλίωσης με τη νόσο και της ανάπτυξης στρατηγικών, ψυχολογικών και πρακτικών, για την καθημερινή της διαχείριση. Η πρόκληση για ασθενείς και συγγενείς είναι να δεχθούν αυτήν την αλλαγή στη ζωή τους και να προσαρμοστούν σε αυτήν την αλλαγή. Επειδή όμως οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι και ανταποκρίνονται διαφορετικά στη συνειδητοποίηση της χρόνιας νόσου, είναι πολύ σημαντική η εξατομίκευση της θεραπευτικής ψυχολογικής αντιμετώπισης του ασθενούς. Κάθε ασθενής θα πρέπει να εκτιμηθεί, και να βρεθεί το κατάλληλο θεραπευτικό πλάνο για αυτόν. Το ψυχολογικό θεραπευτικό πλάνο μπορεί να περιλαμβάνει υποστηρικτική ψυχοθεραπεία, ατομική ή οικογενειακή, ομαδική θεραπεία, ψυχοεκπαίδευση, εκπαίδευση σε συγκεκριμένες δεξιότητες, τεχνικές χαλάρωσης, πρακτικές οδηγίες και, ασφαλώς, φαρμακευτική αγωγή για το άγχος, την κατάθλιψη ή άλλες ψυχικές διαταραχές που μπορεί να συνοδεύουν τη σκλήρυνση. Κατανοούμε, λοιπόν, σύμφωνα με τα παραπάνω, πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη της ψυχολογικής στήριξης των ασθενών και των οικογενειών. Η ψυχολογική παρακολούθηση, τόσο κατά την ανακοίνωση της νόσου όσο και κατά την πορεία της, είναι απαραίτητη θεραπευτική επιλογή. Επειδή δε είναι μια νόσος που ξεκινά, συνήθως, στα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής και συνεχίζεται μέχρι το τέλος της, θα πρέπει στην ψυχολογική αντιμετώπιση να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες των διαφόρων φάσεων της ζωής (πρώτα χρόνια ενηλικίωσης, εκπαιδευτικοί στόχοι, επαγγελματική δραστηριότητα, δημιουργία οικογένειας, κοινωνική ζωή, τρίτη ηλικία κ.λπ.). Στόχοι της θεραπείας είναι να αναπτύξουν οι ασθενείς καλύτερες στρατηγικές, να βελτιώσουν τη γνώμη τους για τον εαυτό τους και να μπορούν να χαρούν τη ζωή.