Επαγγελματική εξουθένωση διευθυντών σχολικών μονάδων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Αιτωλοακαρνανίας

Abstract

Η επαγγελματική εξουθένωση συνιστά ένα σοβαρό ψυχικό σύνδρομο το οποίο συνδέεται με το εργασιακό άγχος και είναι γνωστό παγκοσμίως ως burnout. Διεξαχθείσες έρευνες σε διεθνές και εγχώριο επίπεδο έχουν καταδείξει ότι το συγκεκριμένο σύνδρομο απαντάται με μεγάλη συχνότητα στις τάξεις των εκπαιδευτικών. Η ανάπτυξή του αποδίδεται κυρίως στην εξαιρετικά αγχογόνο φύση του επαγγέλματος σε συνδυασμό με ένα πλήθος επιμέρους παραγόντων. Οι συνέπειες της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι σοβαρές και επηρεάζουν τόσο τη ζωή του επαγγελματία όσο και τους αποδέκτες των υπηρεσιών του και εν γένει το κοινωνικό σύνολο. Ενώ, όμως, η έρευνα έχει αναδείξει τις σχετικές επιβλαβείς επιπτώσεις της επαγγελματικής εξουθένωσης στην περίπτωση των εκπαιδευτικών πολύ λίγα στοιχεία είναι μέχρι σήμερα γνωστά για την επίδραση του συνδρόμου στους Διευθυντές σχολικών μονάδων. Το δεδομένο αυτό καθιστά επιτακτική τη διενέργεια νέων ερευνών, προκειμένου να αναδειχθούν πτυχές του προβλήματος σε σχέση με τους Διευθυντές σχολικών μονάδων, να επισημανθούν τα αίτια και οι επιπτώσεις του συνδρόμου σε αυτήν την επαγγελματική ομάδα και να προταθούν προληπτικά μέτρα για τον περιορισμό και την αποτελεσματική αντιμετώπισή του. Σε αυτό το πλαίσιο η παρούσα ερευνητική εργασία επιχειρεί να διερευνήσει τα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης των διευθυντικών Στελεχών των σχολικών μονάδων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Το αντιπροσωπευτικό δείγμα της έρευνας ανέρχεται σε 75 Διευθυντές δημόσιων γυμνασίων και λυκείων της Αιτωλοακαρνανίας. Επιμέρους στόχοι της εργασίας αποτελούν η διερεύνηση του βαθμού άγχους και επαγγελματικής εξουθένωσης των διευθυντικών Στελεχών, τα συναισθήματα που βιώνουν οι τελευταίοι εξαιτίας της εκδήλωσης του συνδρόμου και το πώς διαμορφώνεται η στάση τους στον εργασιακό χώρο όσον αφορά και τους ίδιους ως Προϊσταμένους και τις σχέσεις τους με τα υπόλοιπα μέλη της σχολικής κοινότητας. Μέσω αυτής της διερεύνησης θα διευκολυνθούν μελλοντικές έρευνες που θα εστιάζουν το ενδιαφέρον τους στα ληπτέα μέτρα για την πρόληψη και την αποτελεσματική αντιμετώπιση της επαγγελματικής εξουθένωσης. Αξιοποιήθηκαν για τη συλλογή των δεδομένων η ελληνική απόδοση του ερωτηματολογίου για την επαγγελματική εξουθένωση (MBI – ES) των Maslach, Jackson & Schwab (1996) και για τη στατιστική ανάλυση το πακέτο SPSS18. Από την επεξεργασία των δεδομένων αναδείχθηκε ότι οι Διευθυντές σχολικών μονάδων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού Αιτωλοακαρνανίας βιώνουν επαγγελματική εξουθένωση σε χαμηλά επίπεδα και όσον αφορά τις τρεις διαστάσεις της (συναισθηματική εξάντληση, προσωπικά επιτεύγματα και αποπροσωποποίηση). Τα έτη υπηρεσίας κάθε συμμετέχοντος στη θέση του/της Διευθυντή/ντριας αποτέλεσε το μόνο δημογραφικό χαρακτηριστικό (από το σύνολο των ποσοτικών και κατηγορικών που λειτούργησαν ως μεταβλητές) το οποίο εμφάνισε στατιστικά σημαντική συσχέτιση α) αρνητική με τα επίπεδα της συναισθηματικής εξάντλησης και β) θετική με τα επίπεδα μειωμένης αξιολόγησης των προσωπικών επιτευγμάτων. Το stress που τους προκαλεί η συνεχής τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου για την επιλογή στελεχών εκπαίδευσης κυμαίνεται σε ποσοστά κάτω του μετρίου. Τέλος, ομοίως ποσοστά κάτω του μετρίου συγκεντρώνει η άποψη ότι η οικονομική κρίση επιδρά στην ψυχολογική κατάσταση των συμμετεχόντων στην έρευνα. Τα πορίσματα ενδέχεται να αξιοποιηθούν από φορείς διοίκησης της εκπαίδευσης ώστε να προβούν οι τελευταίοι σε θεσμικές τροποποιήσεις με στόχο την πρόληψη και επαρκή αντιμετώπιση της επαγγελματικής εξουθένωσης γενικά των εκπαιδευτικών και κυρίως των Διευθυντών λόγω των αυξημένων ευθυνών που φέρουν στο πλαίσιο της ομαλής λειτουργίας κάθε σχολικής κοινότητας.