Ψυχολογική υποστήριξη σε παιδιά με καρκίνο και νοσηλευτική παρέμβαση

Abstract

Ο καρκίνος, δυστυχώς, δεν αφορά μόνο υπόθεση των μεγάλων. Αποτελεί σημαντική απειλή τόσο για τα μικρά παιδιά όσο και για τους εφήβους. Είναι γνωστό ότι, οι επιπτώσεις της νόσου στον ασθενή, ανεξάρτητα από την ηλικία του, δεν είναι μόνο οργανικές αλλά και ψυχοκοινωνικές. Η εργασία αυτή επεξεργάζεται το θέμα της Ψυχολογικής Υποστήριξης σε Παιδιά με Καρκίνο και εστιάζει ιδιαίτερα στο ρόλο που παίζει ο Νοσηλευτής στην προσπάθεια αυτή. Το περιεχόμενό της αφορά στην παρουσίαση των σχετικών βιβλιογραφικών δεδομένων. Η εν λόγω ανασκόπηση ξεκινάει με αναφορά στις συχνότερες μορφές καρκίνου στα παιδιά, τα χαρακτηριστικά τους, τα τυχόν συμπτώματα που εμφανίζουν, τα πιθανά αίτια που τις προκαλούν καθώς και τις δυνατότητες θεραπευτικής τους αντιμετώπισης. Στη συνέχεια, αναπτύσσονται οι αντιδράσεις που παρουσιάζουν κατά τη διάγνωση αλλά και το χρονικό διάστημα της θεραπείας, τόσο το άρρωστο παιδί, ανάλογα με το ηλικιακό στάδιο που διανύει, όσο και οι γονείς, τα υγιή αδέρφια του αλλά και τα άτομα που προέρχονται από το σχολικό περιβάλλον. Παράλληλα, αναλύεται η προβλεπόμενη φροντίδα, η οποία παρέχεται σύμφωνα με τα γενικά πρότυπα που εφαρμόζονται στην Ευρώπη αλλά και παγκοσμίως, και με σεβασμό στα Δικαιώματα του Νοσηλευόμενου Παιδιού, που κατοχυρώνονται από το Χάρτη των Δικαιωμάτων του Παιδιού (EACH-Charta) και παρατίθενται στο εν λόγω τμήμα της εργασίας. Η ανίχνευση των ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων του καρκίνου, στο άρρωστο παιδί, στους γονείς αλλά και στα υγιή αδέρφια, εισάγουν το κυρίως μέρος της εργασίας, που ακολουθεί. Στη συνέχεια, αναλύονται συγκεκριμένες μορφές ψυχικών διαταραχών που παρουσιάζονται στα παιδιά που νοσούν από καρκίνο. Η αναφορά στις ψυχολογικές ανάγκες του παιδιού και της οικογένειάς του, που είναι το αποτέλεσμα των εν λόγω ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων, διαμορφώνουν το πλαίσιο της προσφερόμενης ψυχολογικής υποστήριξης που παρουσιάζεται στη συνέχεια, ως αναπόσπαστο μέρος της ολιστικής φροντίδας. Αρμόδια για τη φροντίδα αυτή, είναι η Θεραπευτική Ομάδα και ειδικότερα η Διεπιστημονική Ψυχολογική και Κοινωνική Ομάδα Στήριξης, τα μέλη της οποίας αναλύονται διεξοδικά. Ο Νοσηλευτής, αποτελεί απαραίτητο συστατικό στοιχείο για την εξασφάλιση μιας αποτελεσματικής ψυχολογικής υποστήριξης, καθόσον, όπως αναφέρεται, ‘’γεφυρώνει’’ τις σχέσεις της Θεραπευτικής Ομάδας με το παιδί και την οικογένειά του, εφαρμόζοντας τις πλέον κατάλληλες τεχνικές για κάθε περίπτωση , οι οποίες και καταγράφονται, και υποστηρίζοντας τις εφαρμοζόμενες ψυχοθεραπευτικές μεθόδους. Το τελικό στάδιο του παιδικού καρκίνου, απασχολεί την ξεχωριστή ενότητα που ακολουθεί. Αναγράφονται τα χαρακτηριστικά της νόσου στο στάδιο αυτό και αναλύεται η διεπιστημονική φροντίδα που παρέχεται, με ιδιαίτερη αναφορά στο ρόλο του Νοσηλευτή αλλά και στις αντιδράσεις των μελών του προσωπικού υγείας γενικότερα, απέναντι στις δυσκολίες που υπαγορεύει η συγκεκριμένη φροντίδα. Η αναφορά στα Κέντρα Φροντίδας Παιδιών με Καρκίνο, ακόμα και στο τελικό στάδιο της νόσου, ολοκληρώνει την ενότητα αυτή. Ο ολοκληρωμένος ρόλος του εξειδικευμένου Νοσηλευτή στην αντιμετώπιση ψυχικών διαταραχών που σχετίζονται με τη νόσο του παιδικού καρκίνου, εμφανίζεται μέσα από την αποτύπωση της Νοσηλευτικής Διεργασίας σε δυο υποθετικά περιστατικά άρρωστων παιδιών. Τέλος, γίνεται ανακεφαλαίωση των συμπερασμάτων που προκύπτουν από την παρούσα ανασκόπηση. Η στάση της κοινωνίας συνολικά αλλά και του παιδιού που νοσεί, της οικογένειάς του και του σχολικού περιβάλλοντος ειδικότερα, απέναντι στην ιδέα του καρκίνου, είναι δεδομένη. Η αποδοχή είναι δύσκολη έως ανέφικτη. Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις στο παιδί και στην οικογένεια είναι μεγάλες και αυξάνουν το βαθμό δυσκολίας του προσωπικού υγείας που πλαισιώνει τη θεραπευτική ομάδα. Οι ειδικοί επαγγελματίες ψυχικής υγείας, σηκώνουν το βάρος της ψυχολογικής υποστήριξης. Χωρίς, όμως, την ενεργή συμμετοχή του Νοσηλευτή, το έργο τους καθίσταται αναποτελεσματικό. Ο Νοσηλευτής είναι το άτομο εκείνο που κερδίζει με το πρώτο, την εμπιστοσύνη του παιδιού αλλά και της οικογένειάς του. Στήνοντας, με τους κατάλληλους χειρισμούς του, μια υγιή θεραπευτική σχέση, κατορθώνει να περάσει στο παιδί και την οικογένεια τη σωστή συμπεριφορά, η οποία αποτελεί βασικό προσδιοριστικό παράγοντα για την επιτυχία της θεραπευτικής αγωγής. Ο Νοσηλευτής, θα στηρίξει το παιδί στο στάδιο της αποκατάστασης, απομακρύνοντας τα πιθανά συμπτώματα του μετατραυματικού στρες και βοηθώντας το να επανέλθει ομαλά στις καθημερινές του δραστηριότητες. Ακόμα και στο τελικό στάδιο της νόσου, ο Νοσηλευτής είναι το άτομο που θα προσφέρει στο παιδί την ανακουφιστική φροντίδα και θα το βοηθήσει να ζήσει με αξιοπρέπεια και να βρει νόημα στη ζωή του μέχρι να πεθάνει. Είναι εκείνος που θα στηρίξει παράλληλα και την οικογένεια, σε αυτό το δυσβάσταχτο πλήγμα της επικείμενης απώλειας. Σε κάθε περίπτωση, συστήνεται η πρώιμη ανίχνευση των συμπτωμάτων που άπτονται των ψυχικών διαταραχών που συνδέονται με τη νόσο οποιασδήποτε μορφής παιδικού καρκίνου. Η έγκαιρη διάγνωση μιας ή περισσότερων ψυχικών διαταραχών, θα επιτρέψει την έγκαιρη εφαρμογή της κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής με τη συνεισφορά του εξειδικευμένου Νοσηλευτή και θα αυξήσει στο μέγιστο τις πιθανότητες πλήρους αποκατάστασης της ψυχικής υγείας του άρρωστου παιδιού, σε σύντομο χρονικό διάστημα.